KANSER TEDAVİSİNDE YURT İÇİ / YURT DIŞINDAN KULLANNILAN YENİ TIBBİ TEDAVİLER, İMMUNOTERAPİLER
Prof Dr u0735668_canfeza Sezgin
Fitoterapi & İç Hastalıkları & Tıbbi Onkoloji Uzmanı
Günümüzde kanser tedavisinde yavaş da olsa ciddi yollar alınmaktadır. Özellikle akıllı ilaçlar olarak isimlendirilen yeni ilaçların geliştirilmesi ve kullanıma girmesi tıbbi onkoloji uzmanlarının elini kuvvetlenmiştir.
Aşağıda yoğun olarak kullandığımız gerek yurt içinde gerekse yurt dışında bulunan (sosyal güvenlik kurumlarının karşıladığı endikasyonlar da belirtilmiştir, sosyal güvenlik kurumlarının karşılamadığı dünyada yeni ruhsat alan ilaçlar ve maliyetleri metin içerisinde belirtilmiştir) yeni geliştirilen kanser ilaçlarının isimlerini hastalıklara göre belirtilmektedir.
AKCİĞER KANSERİ
Durvalumab: İmmunoterapi ilacı olup platin içeren kemoradyoterapi tedavisi altında ilerlemeyen III. evre, opere edilemeyen lokal ileri küçük hücreli dışı akciğer kanserinde idame tedavisinde yarar sağlamaktadır.
Erlotinib: EGFR gen mutasyonu olan akciğerin küçük hücreli dışı kanserlerinin tedavisinde, daha önceden hiç sigara içmemiş ve halen içmeyen standart kemoterapiye yanıt vermeyen ileri evre akciğer adenokanseri olan hastalarda veya EGFR mutasyonu saptanan metastatik küçük hücreli akciğer kanserinin ilk sıra tedavisinde kullanılabilmektedir.
Crizotinib: standart tedaviler sonrası ilerleyen 4. Evre küçük hücreli dışı akciğer kanserli olguların ALK testi akredite merkezlerde yapılıp pozitif olduğu gösterilen hastaların tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca MET onkogeni pozitif hastaların tedavisinde de kullanılmaktadır.
Brigatinib: daha önceden crizotinib ilacını kullanmış ve buna yanıt vermeyen ileri evre ALK testi pozitif küçük hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde kullanımı onaylanmıştır.
Alectinib: ileri evre ALK testi pozitif küçük hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır.
Lorlatinib: ileri evre ALK testi pozitif küçk hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır.
Osimertinib: EGFR gen mutasyonu olan ileri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır. Diğer ilaçlara göre daha iyi etkinlik gösterdiği faz III FLAURA çalışmasında gösterilmiştir.
Brigatinib: Crizotinib ilacına yanıt vermeyen ALK testi pozitif ileri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır.
Dabrafenib / trametenib kombinasyon tedavisi: BRAF mutasyonu pozitif olan ileri evre küçük hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde kullanılması onaylanmıştır.
Trastuzumab veya TDM-1: HER-2 testi pozitif ileri evre akciğer kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır.
Necitumumab: ileri evre skuamöz hücreli akciğer kanserinin tedavisinde cisplatin ve gemsitabin kemoterapi şemasıyla beraber kullanılması onaylanan EGFR' yi engelleyen hedefe yönelik ilaçtır.
Racotumumab: Günümüzde en çok ön plana çıkan kanser tedavileri immunoterapilerdir. Racotumumab bir tür kanser aşısıdır. Racotumumab bir hücre yüzey antijeni olan N-Glikol GM3 Gangliozid (NGcGM3)’e yönelik üretilmiş monoklonal antikordur. Sadece kanser hücrelerinde bulunan NGc3GM3 antijeni ile etkileşime girmesi nedeni ile yan etkisi çok azdır. Ameliyat olamayan lokal ileri evre veya metastaz yapmış, uygulanan kemoterapi ve/veya radyoterapi tedavileri altında ilerlemeyen küçük hücreli olmayan akciğer kanserinin idame tedavisinde kullanılmaktadır. Yapılan 2 randomize klinik çalışmada ortalama yaşam süresini uzattığı gösterilmiştir. Ülkemizde reçete edilerek yurt dışından getirtilerek uygulanabilmekte fakat geri ödemesi bulunmamaktadır. İlk 5 dozu iki haftada bir intradermal-cilt içine uygulanmakta, sonra ayda bir doz olmak üzere idamesi yapılmaktadır. Tek dozunun maliyeti yaklaşık olarak 3.000 A.B.D. doları civarındadır. İmmunoterapiler içinde maliyet ve uygulama kolaylığı ile ön plana çıkmaktadır.
Nivolumab ve Pembrolizumab: immunoterapilerin diğer seçenekleridir. Bağışıklık sisteminin en önemli kanser savaşçılarından olan T hücrelerinin yüzeyinde bulunan PD-1 reseptörüne bağlanan kanser hücresi, T hücresine ‘ben sendenim beni öldürme’ sinyali verir. Normalde bu mekanizma vücudun normal hücrelerinin bağışıklık sistemi hücreleri tarafından düşman olarak algılanmaması için oluşturulmuş bir koruma yöntemidir. Fakat kanser hücreleri normal hücrelerde bulunan bağışıklık sisteminden korunma yöntemini çalarak taklit ederler ve T hücrelerinin etkilerini engellerler. Nivolumab veya pembrolizumab ise PD-1 reseptörüne bağlanarak kanser hücrelerinin buraya bağlanmasını engeller. Böylece T hücrelerinin kanser hücrelerini tanıma ve yok etme işlevi tekrar başlar. Standart tedavilere yanıt vermeyen metastatik skuamöz hücreli akciğer kanserinin tedavisinde veya standart tedavilere yanıt vermeyen küçük hücreli dışı akciğer kanserinin tedavisinde ortalama yaşam süresini uzattığı çeşitli faz 3 çalışmalarda gösterilmiştir. Ülkemizde reçete edilerek yurt dışından getirtilerek uygulanabilmekte fakat geri ödemede bulunmamaktadır. İki haftada bir intravenöz-toplardamar içine uygulanmakta ve her bir tedavinin maliyeti yaklaşık olarak 5.000 A.B.D. doları civarındadır. Yan etkisi kemoterapilerden daha azdır. Çok çeşitli kanser tiplerinde etkili olduğu klinik araştırmalarda gösterilmiş olup önümüzdeki yıllarda diğer kanserlerin tedavisinde de onay almaları beklenmektedir.
BAŞ VE BOYUN KANSERLERİ
Cetuximab: nüks yada metastatik nazofarenks dışı baş-boyun yassı-skuamöz hücreli kanseri olan, genel durumu iyi hastalarda, ilk hat platin ve 5-fluorourasil içeren kemoterapi ile birlikte kullanılmaktadır.
Nivolumab: ilk seçenek tedaviye rağmen tekrarlayan veya yanıt vermeyen ileri evre baş boyun kanserinin tedavisinde FDA onay vermiştir.
BEYİN KANSERLERİ
Bevacuzimab: radyoterapi ve kemoterapiye yanıtsız glioblastomun tedavisinde kullanılmaktadır.
BÖBREK KANSERLERİ
Pazopanib: interferon tedavisi altında ilerlemiş 4. Evre böbrek kanserli hastaların tedavisi
Sunitinib: interferon tedavisi altında ilerlemiş 4. Evre böbrek kanserli hastaların tedavisi
Sorafenib: interferon tedavisi altında ilerlemiş 4. Evre böbrek kanserli hastaların tedavisi
Cabozantinib: ilk seçenek tedaviye yanıt vermeyen 4. evre böbrek kanserli hastaların tedavisi
Everolimus: interferon ve tirozin kinaz inhibitörü tedavisi altında ilerlemiş 4. Evre böbrek kanserli hastaların tedavisi
Aksitinib: daha önceki tedavilere yanıt vermeyen ilerlemiş 4. Evre böbrek kanserli hastaların tedavisi
Nivolumab: daha önceden tedavi almış ve yanıt vermemiş 4. evre (metastatik) renal hücreli kanser tedavisi
FİBROMATOZİS
Sorafenib: cerrahi tedaviye uygun olmayan ve radyoterapiye yanıtsız fibromatozisin tedavisinde kullanılmaktadır.
KARACİĞER KANSERİ
KOLON KANSERİ
Panitimumab: ileri evre kolon kanserinin tedavisinde kemoterapi ile birlikte
Setuximab: K-ras wild tip metastatik kolorektal kanserli hastaların kurtarma tedavisinde,
Setuximab: K-ras wild tip metastatik kolorektal kanserli hastaların kurtarma tedavisinde,
Regorafenib: bütün standart tedavi seçeneklerini tüketmiş metastatik kolorektal kanserli hastalarda etkinliği saptanmış ve kullanılmaktadır.
MALİGN MELANOM
Vemurafenib: BRAF mutasyonu pozitif olan evre 4 (metastatik) malign melanoma tedavisinde
Dabrafenib - trametinib kombinasyonu: BRAF mutasyonu olan hastaların tedavisinde kullanılmaktadır.
İpilimumab: bağışıklık sistemi hücrelerinin işlevini engelleyen CTLA-4 yüzey reseptörünü bloke eden antikordur. Böylece bağışıklık sistemi hücreleri melanom hücrelerini yok etme işlevlerini tekrar kazanırlar. İmmunoterapi ilacıdır. Metastatik malign melanom hastalarının tedavisinde kullanılmaktadır. Son olarak operasyon sonrasında 3. evre melanom kanserinin adjuvan tedavisinde etkinliği gösterilmiştir.
Nivolumab ve Pembrolizumab: her ikisi de bağışıklık sisteminin işlevini bozan PD-1 reseptörünü bloke ederek yarar sağlar. İmmunoterapi ilaçlarıdır. İpilimumab veya vemurafenib tedavilerine yanıtsız metastatik malign melanom hastalarının tedavisinde kullanılmaktadır. Ülkemizde geri ödemede olmayıp erken erişim programları dahilinde ücretsiz olarak temin edilebilmekte veya reçete ile ücretli yurtdışından getirtilmektedir. Nivolumab için 2 haftalık tedavi maliyeti yaklaşık olarak 5.000 A.B.D. dolarıdır.
MEME KANSERİ
İksabepilone: mevcut tüm hormonal tedavi ve kemoterapi seçenekleri sonrası progresyon gösteren metastatik meme kanserli genel durumu uygun hastalarda kullanılmaktadır.
Trastuzumab: HER-2 pozitif meme kanserli hastaların tedavisi (erken evre veya ileri evre),
Lapatinib: trastuzumab tedavisine yanıt vermeyen ileri evre meme kanserlerinin tedavisinde capecitabin, letrozol veya paclitaxel gibi ilaçlarla birlikte
Everolimus: ileri evre hormon reseptörü pozitif daha önceden aromataz inhibitörüne yanıtsız meme kanseri olan hastalarda egzemestan isimli antiöstrojen ile beraber
Eribulin: standart tedavilere (antrasiklin ve taksanlara) yanıtsız genel durumu iyi metastatik meme kanserinin tedavisinde geri ödeme kapsamında reçete ile yurtdışından temin edilerek kullanılmaktadır.
T-DM1: trastuzumab emtansine daha önceden trastuzumab ve taksan grubu kemoterapi alan ve ilerleyen HER-2 pozitif metastatik meme kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır.
Pertuzumab: daha önceden kemoterapi veya anti-HER2 tedavi almamış HER2 pozitif metastatik meme kanserinin tedavisinde trastuzumab ve dosetaksel kemoterapisi ile beraber kullanılmaktadır. HER2 pozitif metastatik meme kanserinin tedavisinde en etkili yaklaşımlardan birisidir. Geri ödemede olmayan ilaç yurtdışından reçete ile getirtilebilmektedir. 3 haftalık uygulama maliyeti ilk doz için 9.780 dolar, sonraki tedaviler için 4.890 dolardır.
Palbociclib: ER pozitif, HER2 negatif daha önceden tedavi almamış metastatik meme kanserinin tedavisinde letrozol ilacı ile beraber kullanılmaktadır. Geri ödemede olmayan ilaç erken erişim programı ile veya reçeteli ücretli olarak yurtdışından getirtilmektedir. Bir aylık tedavi maliyeti yaklaşık olarak 9.850 dolardır.
MESANE KANSERİ
Durvalumab: daha önceden platin temelli kemoterapi almış ve yanıt vermemiş mesane kanserinin tedavisinde kullanımı onaylanmış immunoterapi ilacıdır. PD-L1 testinin değerlendirilmesi ile uygun hastalar seçilmektedir.
MİDE KANSERİ
Trastuzumab: HER-2 pozitif ileri evre mide kanserlerinin tedavisinde kemoterapi ile birlikte kullanılmaktadır.
Ramucirumab: daha önceden fluoropirimidin ve platin içeren kemoterapiye yanıt vermemiş metatsatik mide adenokanserinin tedavisinde tek başına veya paklitaksel kemoterapi ilacıyla beraber kullanılmaktadır. Geri ödemede olmayıp yurtdışından reçeteli getirtilebilmektedir. İki haftada bir uygulama maliyeti 70-75 kg birisi için yaklaşık olarak 6.250 dolardır.
OSTEOSARKOM
Sorafenib: standart kemoterapi tedavilerine yanıtsız metastatik osteosarkom tedavisinde kullanılmaktadır.
Mifamurtid: opere edilmiş osteosarkomun adjuvan tedavisinde kemoterapi ile birlikte kullanılmaktadır. Endikasyon dışı kullanım onayıyla yurtdışından getirtilmektedir.
OVER KANSERİ
Bevacuzimab: platin bazlı tedavilere yanıtsız ileri evre over kanserinin tedavisinde kemoterapi ile birlikte kullanılmaktadır.
PROSTAT KANSERİ
Kabazitaksel: Hormon tedavisine yanıtsız evre 4 prostat kanserinde docetaxel / prednisolon tedavisi sonrası hastalığı ilerleyen 70 yaş altında genel durumu iyi hastaların tedavisinde kullanılmaktadır.
Abirateron: Hormon tedavisine ve docetaxel / prednisolon tedavisine yanıtsız evre 4 prostat kanseri hastaların tedavisinde kullanılmaktadır.
Enzalutamid: diğer tedavilere yanıt vermeyen 4. evre (metastatik) prostat kanserinin tedavisinde
SERVİKS KANSERİ
Bevacuzimab: metastatik serviks kanserinin ilk sıra tedavisinde kullanılmaktadır.
TİROİD KANSERLERİ
Vandetanib: metastatik medüller tiroid kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır. Endikasyon dışı onayıyla reçete ile getirtilmektedir.
Cabozantinib: metastatik medüller tiroid kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır. Endikasyon dışı onayıyla reçete ile getirtilmektedir.
Sorafenib: ileri evre kemoterapiye yanıtsız papiller veya folliküler tiroid kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır.
Sunitinib: ileri evre kemoterapiye yanıtsız papiller veya folliküler tiroid kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır.
YUMUŞAK DOKU SARKOMLARI
İmatinib: metastatik veya yüksek riskli opere gastrointestinal stromal sarkom tedavisinde
Pazopanib: doksorubisin ve ifosfamid kemoterapilerine yanıtsız metastatik yüksek dereceli yumuşak doku sarkomunun tedavisinde kullanılmaktadır.
Olaratumab: ileri evre yumuşak doku sarkomlarının tedavisinde doksorubisin tedavisinde ilk seçenek olarak Avrupa Birliği' nde kullanımı onaylanmıştır.
Trabektedin: Lokal ileri ve metastatik leiyomiyosarkom ve liposarkomlu olup daha öncesinde yeterli doz ve süreyle doksorubisin ve ifosfamid içeren kemoterapi rejimleri uygulanan hastalarda hastalığın ilerlemesi durumunda kurtarma tedavisinde kullanılmaktadır.
