Böbrek taşı, böbrekte kristallerin birikmesi ile oluşmaktadır. Çoğunluğu kalsiyum içermektedir. Ürik asit, fosfat, sistin gibi maddelerden oluşan taşlar bulunmaktadır. Karışımlardan oluşan taşlar şeklinde de bulunur.
Neler böbrek taşına neden olur?
İdrar yolları iltihabı, idrar asitliğinin değişmesi, böbrek ve idrar yollarında doğuştan gelen yapısal bozukluklar, tümör, kan pıhtıları, idrar sondası, idrar miktarının ve akımının azalması gibi durumlar taş oluşumunu kolaylaştırır. Az sıvı tüketilmesi de taşa neden olur. Ailede böbrek taşı öyküsü varsa taş görülme sıklığı artar. Bir kere taş oluştuysa eğer tekrarlama olasılığı vardır.
Hangi bulgularda akla gelmelidir?
Yan ağrısı dediğimiz böğür ağrısı aniden başlar, kişiyi kıvrandırır, bıçak saplar şekildedir ve kasıklara yayılır. Şiddetli ağrı nedeniyle bulantı kusma ortaya çıkabilir. İdrarda kanama, idrar yaparken ağrı ve sızı yakınmalarına neden olur.
Sıvı önemli o zaman, ne tercih edilmeli?
En az 12 su bardağı su tüketilmelidir. Elma ve greyfurt suyu taş oluşumunu arttırabileceği için kısıtlı tüketilmelidir. Limonata gibi içecekler idrarın alkali olmasını sağlayıp taş oluşumunu azaltabilir. Günlük birkaç bardak organik limonata içilebilir. Kahve, çay ve alkol gibi içecekler idrar çıkışını arttırarak taş oluşumunu azaltabilir; fakat kişi yeterli sıvı tüketmez ise bu içeceklere bağlı öncelikle yoğun idrar çıkışı olur, ardından vücuttaki suyun azalmasına bağlı idrar çıkışı azalır ve daha yoğunlaşır. Bu durum böbrek taşı oluşumunu kolaylaştırır. Bu içeceklerin yoğun tüketilmemesi, tüketildikleri takdirde de ekstradan su içilmesi gereklidir.
Hangi gıdalardan kaçınmalı?
Tuzlu gıdalar ve proteinden zengin gıdaların yoğun tüketilmesi kalsiyum oksalat taşlarının oluşumunu arttırır. Et ve balık gibi gıdalar özel bir durum olmadıkça haftada 3 porsiyondan fazla tüketilmemelidir. Tuzun ana maddesi sodyum idrarla kalsiyum atılımını arttırarak taş oluşumunu hızlandırır. İşlenmiş gıdalar, konserveler, salam, sosis, sucuk gibi gıdalar, hazır salça, çerezler tuzdan zengin olup kısıtlı tüketilmelidir. Ispanak, ışgın, çikolata, buğday kepeği, fındık, fıstık, ceviz ve kakao gibi besinler oksalattan zengin olup taş oluşumunu arttırabilir. Böbrek taşı olanlar sık tüketmemelidir. Uzun süreli kullanılan kızılcık veya yaban mersini gibi meyveler idrarı yoğunlaştırıp taş riskini arttırabilir.
İdrar pH’ sının çok asidik olması yarar sağlar mı?
Hayır, idrarın asidikliği arttıkça taş oluşma riski artar. Bu nedenle alkali denge yönünde yarar sağlayan gıdalar beslenmede yer almalıdır. Yaban mersini ve erik gibi meyveler hariç diğer meyveler, mısır ve mercimek harici diğer sebzeler idrarın daha fazla alkali olmasını sağlayarak taş oluşumunu azaltır.
