Baş ve boyun kanserleri nasıl tedavi edilir?
Her hastanın tedavisi yaş, kanserin cinsi ve yerleşim yeri, eşlik eden diğer hastalıkları ve kanserin evresine göre değişir. Tıbbi tedavi seçenekleri cerrahi, radyasyon tedavisi, kemoterapi, hedefe yönelik tedavi ya da bu tedavilerin bir kombinasyonu içerir. Gırtlak kanserlerinde operasyonun yaşam kalitesini etkilemesinden çekinen hastalar için ses tellerinin korunması veya gırtlağın korunması seçenekleri hastalığın durumuna göre planlanabilmektedir.
HPV-pozitif orofaringeal kanseri tanısı insanlar HPV negatif olan orofaringeal kanseri olan insanlardan farklı tedavi edilebilir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar HPV-pozitif orofaringeal tümörlü hastaların daha iyi hastalık seyrine sahip olduğunu göstermekte olup daha az yoğun tedavi ile iyileşebileceklerini göstermiştir. Bu konuda klinik çalışmalar devam etemktedir.
Tedavinin yan etkileri nelerdir?
Baş ve boyun kanserlerinin tedavisi için yapılan cerrahi işlemler çoğunlukla hastanın çiğneme, yutma veya konuşma yeteneğini bozabilmektedir. Hastanın yüz görünümü ameliyat sonrası farklı görünebilir, deforme olabilir, yüz ve boyunda şişlik gelişebilir. Şişlik sıklıkla bir kaç hafta içinde geçer. Ancak lenf düğümleri çıkarılmışsa lenf akınının yavaşlamasına ve bozulmasına bağlı olarak dokularda şişme gelişebilir ve düzelmeyebilir. Aşırı şişlik olursa kortizol tedavisinden yardım alınabilir. Boyun lenf bezlerinin çıkarıldığı durumlarda (lenf nodu diseksiyonu operasyonu) bu bölgede zayıflama ve sertleşme görülür.
Gırtlak kanserlerinde larenjektomi isimi verilen operasyonda cerrahi olarak gırtlağın ortadan kaldırılması işlemi yapılır ve bu işlem esnasında sinirlerin kesilmesi nedeni ile boyun ve boğaz kısımlarında uyuşmuş hissedilebilir.
Baş ve boyun kanseri nedeni ile verilecek olan radyoterapide hastalarda ağızda kızarıklık, tahriş ve yaralar gelişebilir. Tükürüğün azalması, yutma güçlüğü, tat değişiklikleri veya bulantı-kusma gibi yakınmalar görülebilir. İştahsızlık, beslenme bozukluğu, kulakta dolgunluk ve işitmede azalma gibi yan etkiler de görülebilir. Hastalarda radyoterapi tamamlandıktan sonra ayrıca çene altında ciltte sarkma, şişlik ve deride sertleşme gelişebilir. Ameliyat ve radyoterapinin yan etkilerine bağlı hasta çenesini eskisi gibi rahat ve geniş açamayabilir.
Genel olarak yan etkilerin diğer kanserlere göre daha fazla yaşanması, yaşam kalitesini azaltabilecek olumsuzlukların daha sık görülmesi nedeni ile bu konuda neler yapılabileceği, beslenme ve nütrisyonel desteklerden nasıl yardım alınabileceği, sağlığın nasıl daha iyi idame ettirilebileceği konusunda deneyimli bir doktordan yardım alınabilir.
Tedavi sonrası takipte neler yapılmalıdır?
Baş ve boyun kanserinin tedavisinden sonra tekrarlayıp tekrarlamadığının takibi ve erken dönemde yakalanması çok önemlidir. Kanserin tipi ve bulunduğu bölgeye göre takip planlanmaktadır. Düzenli aralıklarla radyolojik görüntüleme yöntemleri, muayene, tahliler yapılmaktadır. Sigaranın hem tedavinin başarı şansını azaltması hem de takipte kanser gelişme riskini arttırması nedeni ile tüketilmemesi gereklidir. Sigarayı bırakamayanlar için yaşam, beslenme ve nütrisyonel destekler açısından nelere dikkat etmesi gerektiği konusunda doktordan yardım alması yararlı olabilir.
