Son yüzyılda, kanser, insanlardaki ölüm sebepleri arasından başı çekmektedir. Bu durumun oluşmasında işlenmiş gıdaların ve çevresel kirlenmenin de katkısı vardır. Hâlbuki farkında olmadığınız birkaç kanser koruyucu arka bahçenizde yetişiyor olabilir. Burada, bilimsel çalışmalar ile kansere karşı koruma özelliği olduğu desteklenen 5 farklı bahçe bitkisini konuşacağız.
1. KEKİK (Oregano)
Pizza baharatı olarak ün kazanmış kekiğin sağlığa faydalı kanıtlanmış birçok özelliği vardır. Gerçekte, kekiğin esansiyal yağı atalarımız tarafından yüzyıllar boyunca cilt koruyucu ve öksürük nöbetlerinin tedavisinde olarak kullanılmıştır. Yapılan son çalışmalar kekiğin sahip olduğu antimikrobiyal özelliklerini[1-2] ve böbrek taşlarının oluşum riskini düşürdüğünü[3] göstermiştir.
Bu bitki konusunda en dikkat çekici şey ise son çalışmaların kekiğin anti-kanser ajan olarak kullanılabileceğini desteklemesidir. Yapılan çalışmanın merkezinde kekiğin içerisinde yer alan ve anahtar rol oynayan carvacrol isimli madde yer almaktadır. Carvacrolün anti-tümör aktivitesi gibi birçok yararlı özellikten sorumlu olduğu düşünülmektedir. Hücre hatlarında yapılan çalışmalar carvacrol isimli maddenin birçok kanser türünün büyümesini durduğunu ve hücre ölümünü desteklediğini göstermiştir[4-5].
2. ŞERBETÇİOTU (Humulus lupulus)
Ev yapımı bira işiyle uğraşan herkesin de bileceği üzere, bira tadının muhafaza edilmesinde şerbetçiotunun önemi büyüktür. Yenilebilir yapraklar ve sürgünlerden oluşan şerbetçiotu aynı zamanda çay gibi de demlenip içilebilir. Bira yapanların geleneksel kullanımları ile birlikte, yapılan son bilimsel çalışmalar ışığında, şerbetçiotu, içerisindeki xanthohumol ismindeki aktif madde sayesinde kanser ile savaşmamıza yardımcı olabilir.
Xanthohumol, bazı kanserli hücrelerin yayılmasında anahtar rol oynayan enzimlerin bloke edilmesini sağlamıştır[6-7]. Gidip bolca bira içmeden önce bilmelisiniz ki bira içerisinde sade eser miktarda şerbetçi otu vardır. Bira içerek alınabilecek anti-kanser etki ihmal edilecek kadar azdır, hatta alkol kullanmaktan kaynaklı toksik madde miktarının artması bile zarar görebilirsiniz. Bu muhteşem bitkiden faydalanmanın tavsiye edilen yöntemi doğal şerbetçiotunu çay gibi demleyerek içmektir.
3. KARADERME (Marrubium vulgare)
Karaderme tıp dünyasına yabancı değildir. Bu bitki, antik Romalıların göğüs enfeksiyonlarında tedavi amaçlı bu bitkiyi kullandıkları dönemlerden tıp dünyasında yaygın bir bitkidir. Kuvvetli öksürük kesici özelliği vardır. Son zamanlarda karadermenin ishal ve kabızlık gibi sindirim problemlerinde kullanılması da karadermeyi önemli tıbbi bir bitki yapmaktadır.
Karaderme kendisine rengini de veren bir grup flavonoitçe zengindir. Flavonoitler gibi fitoterapik özelliğe sahip maddeler, içerisinde kanser riskini düşürmenin de olduğu birçok sağlığa yararlarından sorumludur. Flavonit bakımından zengin olması nedeniyle, kolon ve göğüs kanserinin de içerinde olduğu çeşitli kanser hücre hatları üzerinde yapılan çalışmalarda, kanserli hücrenin yayılmasını engellemesi hiç de şaşırtıcı değildir[8-9].
4. MİNE ÇİÇEĞİ (Verbena officinalis)
Mine çiçeği bahçe süslemede yaygın olarak kullanılır ve tatlı kokusu sayesinde birçok arı ve kuş türünü kendisine çeker. Aynı zamanda çeşitli mutfaklarda da kullanımı yaygındır, hazırlanan yemeklerin üzerinin süslenmesinde kullanılabileceği gibi salatalara eklenmesi de salatalara ayrı bir tat katar. Bunlardan daha ilginç olan ise, içerisinde bulunan sayısız iridoit ve antioksidan madde sayesinde fazla sayıda sağlığa yararlı özelliğinin bulunmasıdır. Antimikrobiyal ve antitümör özellikleri de bunlar arasında sayılabilir.
İnsan kanser hücrelerinin mine çiçeği ekstraktlarına maruz bırakıldığı çalışma ise umut vaat etmektedir. Araştırmacılar tarafında gözlenen durum neticesinde, mine çiçeği ekstraktları kanserli hücrenin çoğalmasına yavaşlatıcı bir etki göstermiştir[10]. Kanserli hücrelerin yayılmasını durduğunu gösteren çalışmaların sınırlı olmasına karşın, salatalarınızda bu tatlı çiçeği kullanmanız damak tadınıza kesinlikle zarar vermez!
5. KEÇİSAKALI (Meadowsweet)
İşte, keçisakalı. İsminden de anlaşılacağı üzere, bu tatlı bitki Rosaceae ailesine ait, gül ve şeftali ile de akrabadır. Bu bitkinin kullanımı bronz çağına kadar dayanıyor. Farkında olun ya da olmayın, içerisinde aspirinin atken maddesi olan salisilik asiti barındırdığından, bu bitkiyle şimdiye kadar mutlaka tanışmışsınızdır.
Keçisakalı, salisilik asitin dışında tıbbi kullanım alanlarının araştırıldığı heparin ve çeşitli flavonoitlerin de içinde olduğu sayısız bileşiği içerir. Fareler üzerinde yapılan son çalışmada, bu çiçeğin kullanılması rahim ağzı kanserinde %67 düşüşe sebep olmuştur[11]. İnsanlar üzerinde kanıtlanmış herhangi bir çalışma olmaması bir yana, araştırma umut verici gözüküyor.
Sonuç olarak, kanser bir kere ortaya çıktığı zaman tıp bunun tedavisi üzerine yoğunlaşacağı gibi, daha hiç çıkmadan da önlemek adına yapılabilecek çok şey vardır. İçerisinde yukarıda bahsettiğimiz bahçe bitkilerinin de olduğu bir beslenme programı oluşturmak güzel bir başlangıç olabilir. Düzenli olarak bu bitkileri salatalarınıza katmak ya da demlemek suretiyle yararlı maddelerini ekstrakte edip (özütleyip) çay olarak tüketmek sizi sağlıklı tutmaya yardımcı olacaktır.
Fakat doktor gözetiminde ve önerdiği dozlarda bitkilerin kullanımının sağlık için daha yararlı olacağını aklınızda tutun. Hele kanser tanısı konduysa mutlaka onkoloji uzmanının takip ve tedavisine girin, onun gözetimi altında yapılabilecekleri beraber planlayın.
Kaynaklar
[1] Adam K, Sivropoulou A, Kokkini S, et al. 1998. Antifungal activities of Origanum vulgare subsp. hirtum,Mentha spicata,Lavandula angustifolia, and Salia fruticose essential oils against human pathogenic fungi. Journal of Agricultural Food Chemistry 46: 1739-1745.
[2] Souza El, Stamford TLM, Lima EO, et al. 2007. Effectiveness of Origanum vulgare L. essential oil to inhibit the growth of food spoiling yeasts. Food Control 18(5): 409-413.
[3] Khan A, Bashir S, Khan SR, et al. 2011. Antiurolithic activity of Origanum vulgare is mediated through multiple pathways. BMC Complementary and Alternative Medicine 11: 96.
[4] Mehdi SJ, Ahmad A, Irshad M, et al. 2011. Cytotoxic effect of carvacrol on human cervical cancer cells. Biology and Medicine 3(2): 307-312.
[5] Yin Q-H. 2012. Anti-proliferative and pro-apoptotic effect of carvacrol on human hepatocellular carcinoma cell line HepG-2. Cytotechnology 64(1): 43-51.
[6] Miranda CL, Yang Y-H, Henderson MC, et al. 2000. Prenylflavonoids from hops inhibit the metabolic activation of the carcinogenic heterocyclic amine 2-amino-2-methylimidazo[4,5-f]quinoline, mediated by cDNA-expressed human CYP1A2. Drug Metabolism and Disposition 28(11): 1297-1302.
[7] Deeb D, Gao X, Jiang H, et al. 2010. Growth inhibitory and apoptosis-inducing effects of xanthohumol, a prenylated chalone present in hops, in human prostate cancer cells. Anticancer Research 30(9): 3333-3339.
[8] Yamaguchi K, Liggett JL, Kim N-C, et al. 2006. Anti-proliferative effect of horehound leaf and wild cherry bark extracts on human colorectal cancer cells. Oncology Reports 15(1): 275-281.
[9] Hamedeyazdan S, Fathiazad F, Sharifi S, et al. 2012. Antiproliferative activity of Marrubium persicum extract in the MCF-7 human breast cancer cell line. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention 13(11): 5843-5848.
[10] Encalada, M. A., Rehecho, S., Ansorena, D., Astiasarán, I., Cavero, R. Y., & Calvo, M. I. (2015). Antiproliferative effect of phenylethanoid glycosides from Verbena officinalis L. on Colon Cancer Cell Lines. LWT – Food Science and Technology,63(2), 1016-1022.
[11] Peresunko, A. P., Bespalov, V. G., Limarenko, A. I., & Aleksandrov, V. A. (1993). Clinico-experimental study of using plant preparations from the flowers of Filipendula ulmaria (L.) Maxim for the treatment of precancerous changes and prevention of uterine cervical cancer. Vopor Onkl., 39(7), 12th ser., 291-295.
Ana kaynak: http://blogs.naturalnews.com/5-garden-herbs-reduce-risk-cancer/
Bilimsel Toplantı ve Dergilerde Sunulan Vakalar:
