Beslenme

Kategori | 30.11.2016

1. A��r� Zay�fl�kta Beslenme

Obezitenin yan� s�ra a��r� zay�fl�kta bir beslenme uzman� taraf�ndan düzenli beslenme takibi gerektiren sa�l�k sorunudur. A��r� zay�fl�k durumunda hastan�n kan de�erleri iyi incelenmeli bu durumun hormonal ya da metabolik durumlar� göz önünde bulundurulmal�d�r. Ayn� zamanda psikolojik bir temele dayanan durumlarda mutlaka bir psikolog deste�i beslenme program�yla beraber yürütülmelidir. Ki�ilerde yetersiz beslenmeye ba�l� olarak geli�en eksiklikleri gidermede ve i�tah�n artt�r�lmas�nda yard�mc� destekler planlanmaktad�r.

2. Besin Duyarl�l�� ve �ntolerans� Durumlar�nda Beslenme

• Çölyak ( Gluten �ntolerans�)

• Laktoz �ntolerans�

• Tan�mlanamam�� G�da Alerjileri

Besin duyarl�l�� ile besin alerjisi birbirinden farkl�d�r ve kar��t�rmamak gerekir. Besin duyarl�l��nda ba��kl�k sistemi aktive edilmemi�ken besin alerjisinde belli bir besine kar�� vücudun ba��kl�k sistemi mide kramplar�, ishal, bulant�-kusma, yüzde �i�me, sersemlik, a��r� terleme ve bazen de bay�lma �eklinde ani tepki geli�tirir. Besin tedavisinin temel ilkesi vücutta reaksiyon yaratan besinin diyetten ç�kar�lmas�d�r. Ancak duyarl�l�k durumunda bu duruma alternatif besinler önerilerek günlük rutin beslenme düzenine yerle�tirilir ve ki�inin dengeli beslenmesi sa�lan�r. Alerjik yan�t, vücutta ba��kl�k sisteminin düzenlenmesinde bozuklu�a ba�l� geli�ir. Ba��kl�k sisteminde yard�mc� olabilecek nütrisyonel destekler planlamaya dahil edilmektedir.

3. Böbrek Hastal�klar�nda Beslenme

• Nefritik Sendromu

• Akut Böbrek Yetmezli�i

• Kronik Böbrek Yetmezli�i

• Böbrek Ta�lar�

Böbreklerin en önemli görevi besinlerin vücudumuzda kullan�lmas� sonucu olu�an metabolik art�klar�n vücuttan uzakla�t�r�lmas�d�r. Böbrek hastal�klar�nda vücutta besin ö�elerinde yetersizlikler ya da a��r�l�klar, s�v� dengesinde bozulma görülür. Bu duruma ba�l� olarak olu�abilecek komplikasyonlar�n en aza indirilmesi ya da önlenmesi aç�s�ndan beslenme büyük önem ta��r. Beslenmede eksikli�i olabilecek nütrisyonel desteklerin planlamas� da önemlidir.

Böbrek hastalar�n�n beslenmeleri mevcut kan de�erleri, böbrek hastal��n�n çe�idi, hastan�n sahip oldu�u di�er hastal�klar, ya�, boy, a��rl�k gibi birçok etkene ba�l� olarak haz�rlan�r. Dolay�s�yla her hastan�n diyeti o ki�iye özeldir ve beslenme program� mutlaka diyetisyen taraf�ndan haz�rlanmal�d�r.

4. Çocuk ve Ergenlerde Beslenme E�itimi

Obezite ( �i�imanl�k) çevresel nedenler, de�i�en beslenme al��kanl�klar�, anne ve baban�n yemek yedirme �srar�, ödül olarak seçilen enerji içeri�i yüksek besinler, s�k ö�ünler, haz�r besinler, okul menülerinin yüksek kalori içeri�i, gazl� içecekler gibi birçok nedenin çocuklar� etkilemesiyle çok küçük ya�lara kadar dü�mü�tür. Obezite, bireyin büyüme ve geli�me h�z�na uygun olarak yeterli ve dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite program� ve davran�� tedavisi ile önlenebilir veya tedavi edilebilir. Besin gruplar� e�itici ve e�lenceli yöntemlerle çocuklara tan�tarak daha bilinçli ve do�ru beslenmeleri sa�lanmal�d�r.

5. Depresyonda Beslenme

Stressli bir ya�am sürmek, hareketsiz ya�am tarz�, yiyecek ve içeceklerin do�all��ndan uzakla�mas� depresyonun görülme s�kl��n� artt�rm��t�r. Psikiyatr kontrolünde olan depresyon hastalar�n�n beslenmelerine dikkat etmeleri tedavinin ba�ar� �ans�n� art�r�r.

Yap�lan çal��malarda depresyonlu ki�ilerde omega-3 ya� asitleri oranlar� dü�ük bulunmu�tur. Depresyon tedavisinde omega-3 yetersizli�inde serotonin ve dopamin gibi iki önemli nörotransmitterin düzeyleri dü�er. Azalan oranlar yerine konmad��nda depresyona yol açmaktad�r. Depresyon tedavisinde beslenme program�na ek olarak takviye besinlerin kullan�lmas� depresyonun önlenmesinde ve tedavide yard�mc� rol oynar.

6. Diabetes Mellitus (�eker Hastal��) ve Beslenme

• T�P 1 DM

• Tip 2 DM

• �nsulin Direnci ( Metabolik Sendrom)

Diabetes Mellitus (DM), halk aras�nda �eker hastal�� olarak bilinir ve pankreas�n yeterli insulin üretememesi veya vücudun üretti�i insülini etkili bir �ekilde kullanamamas� sonucu olu�an hastal�kt�r.

Diyabet tedavisinde egzersiz, insülin tedavisi ve ya oral anti diyabetiklerle beraber beslenme tedavisi büyük önem ta��r. Diyabet hastalar�nda do�ru beslenme yakla��mlar�yla beslenme al��kanl�klar�n�n de�i�mesi temel prensiptir. Ara ö�ün ne kadar s�kl�kla yap�lmal�? Ö�ünlerde neler tüketilmeli? Yüksek �eker oran�na sahip besinler nelerdir? Sa�l�kl� beslenmek için hangi besinler tüketilmelidir? Beslenmede yararl� nütrisyonel destekler nelerdir? gibi sorular�n yan�t�n� beslenme uzman�yla ki�iye özel diyet program�nda yer almaktad�r. Beslenmede yararl� nütrisyonel destekler nelerdir?

7. Diyet ve �laç Etkile�imleri

�laçlar�n ilaçlarla de�i�ik �ekillerde etkile�me girebildi�i gibi, besinlerle ilaçlar aras�nda da etkile�meler olabilir. Ki�inin beslenme durumu kulland�� ilaçlar�n etkisini, emilimini etkileyebilmekte ya da beraber al�nd��nda toksik etkj yaratabilmektedir. Ayn� zamanda diyetin karbonhidrat, protein ve ya� içeri�i de ilac�n biyoyararl��n� de�i�tirebilir. Çe�itli vitamin ve minerallerle etkile�en ilaçlar hastan�n medikal durumu göz önünde bulundurularak de�erlendirilmeli detayl� beslenme program� olu�turulmal�d�r.

8. Enflamasyon ve Enfeksiyon Hastal�klar�nda Beslenme

Ülkemizde enfeksiyon ve enflamasyon hastal�klar� s�kl�kla görülmektedir. Bu hastal�klarda geriye dönük detayl� anamnez al�nmas� hastal�kla kar�� kar��ya kalan bireylerin o ana kadar süregelen beslenme al��kanl�klar� ve düzeyinin belirlenmesi önemlidir. Enflamasyonda beslenmede yanl�� g�dalar�n tüketilmesi, iltihabi sürecin kötüle�mesine ve �iddetlenmesine neden olabilmektedir. Enfeksiyon ve enflamasyon hastal�klar�nda bireyin fiziksel özelliklerine ve hastal��n �iddetine ba�l� olarak enerji gereksinimi saptanmal� ve karbonhidrat, protein, ya�, mikrobesin, su ve destek besinleri do�ru oranlarda hastaya verilmelidir. Enfeksiyon ve enflamasyon hastalar�nda immunoterapi yani ba��kl�k sistemini güçlendirici besin ve destek yard�mlar�n�n kullan�lmas� hastal�k evresindeki y�k�m sürecinin yava�lat�lmas�n� ve iyile�tirilmesini sa�layacakt�r.

9. Kalp ve Damar Hastal�klar�nda Beslenme

• Aterosklerozis

• Koroner Kalp Hastal��

• Yüksek Kolestrol

• Hipertansiyon

Kalp damar hastal�klar�, tüm dünyadaki ölüm nedenleri aras�nda ilk s�radad�r. Özellikle 50 ya� üstü insanlarda kalp-damar hastal�klar�n�n görülme s�kl�� daha fazlad�r. Çevresel faktörlerden biri olan beslenme al��kanl�klar� kalp damar hastal�klar�n olu�mas�nda önemli bir role sahiptir. Hastal�klar�n tedavisinde do�ru beslenme al��kanl�klar�n�n kazan�lmas�, sa�l�kl� beslenme ve ya�am tarz� de�i�ikli�i ile kalp damar hastal�klar� önlenebilir veya olu�tuktan sonra t�bbi tedavi, beslenme tedavisi ve ya�am tarz� de�i�iklikleri ile iyile�tirilebilir. Ya�a veya beslenme tarz�na ba�l� eksikli�i geli�ebilen besinsel ö�elerin nütrisyonel destekler ile yerine konmas� planlanmaktad�r.

10. Kanserde Beslenme

• Malnutrisyon ve Ka�ekside ( a��r� kilo kayb�) Beslenme

• Kemoterapi alan hastalarda Beslenme

• Radyoterapi alan hastalarda Beslenme

• Ameliyat olan hastalarda Beslenme

• �mmunoterapide Beslenme

• Ketojenik Diyet

Kanser, kontrolsüz ço�alan hücrelerin normal i�levi olan hücreleri öldürmeleri sonucu ortaya ç�kan, 200’den fazla türü tan�mlanan bir hastal�k grubudur. Kanser hastalar�n�n beslenme kontrolünde olmalar� ve bilinçli beslenmeleri çok önemlidir. Malnutrisyona ba�l� kanser ka�eksisinin olu�mas�n� önlemede ve kilo kontrolünü sa�lamada tedavi süresince ki�iye özel bir program olu�turulmal�d�r.

Besinler kanser yap�c� maddeleri içerdi�i gibi kanseri önleyici maddeleri de içermektedir. Do�ru besinler kanser tedavisine destekleyici ve tedavi edici rol oynamaktad�r. Beslenme program�nda yer alan ya�, karbonhidrat, protein, vitamin ve minerallerin do�ru �ekilde ayarlanmas�, beslenmede tercih edilecek karbonhidrat ve ya� çe�itlerinin detayland�r�lmas� ve hatta besinlerin pi�irilme yöntemleri hakk�nda bilginin beslenme uzman� taraf�ndan al�nmas� tedavide önemli rol içermektedir. Kanser tedavisi esnas�nda olu�abilecek besinsel yetersizliklerin de�erlendirilmesi ve uygun nütrisyonel desteklerin planlamas� yap�labilir.

Kanser tedavisinde kullan�lan baz� ilaçlar�n g�dalar ile olumlu veya olumsuz yönde etkile�imleri olabilmesi nedeni ile bu konuda iyi bir planlama gereklidir. Kanser hastalar�nda durdurulamayan kilo kay�plar� beklenen ya�am süresini k�saltmakta, kansere ba�l� yan etkilerin artmas�na neden olmaktad�r. Bu nedenle kanserde do�ru ve yeterli beslenme büyük öneme sahiptir.

11. Karaci�er, Safra Kesesi ve Pankreas Hastal�klar�nda Beslenme

• Hepatit

• Siroz

• Kolesistit ( Safra Kesesi �ltihab�)

• Safra Ta�lar�

• Pankratit ( Pankreas �ltihab�)

Karaci�er, Safra Kesesi ve Pankreas hastal�klar�nda hastal��n akut veya kronik fazda olup olmad�� de�erlendirilerek beslenme plan� olu�turulmal�d�r. Birçok hastal�kta oldu�u gibi hastay� ideal kilo a��rl��na indirmek ilk hedeftir. Hasta e�er normal kiloda ise gereksinimi kadar enerji verilmelidir. Diyette kullan�lacak ya�lar�n türü ayarlanmal� ve beslenme protokolü haz�rlanmal�d�r. Beslenmede yararl� olabilecek besin de�eri olan nütrisyonel desteklerin planlamas� yap�labilir.

12. Kemik ve Eklem Hastal�klar�nda Beslenme

• Romatoid Artrit

• Osteoporosiz

• Sistemik Lupus Eritematozus

• Ankilozan Spondilit

• Osteoartirit

• Gut

�nsanlarda kemiklerden olu�mu� eklem ve ba�larla birbirine ba�l� iskelet yani vücudumuzun destek sistemi mevcuttur. Kemikler zaman içerisinde de�i�im gösterirler. Bebeklik, çocukluk ve ergenlik dönemleri beden ve kemik yap�s�n�n h�zl� geli�ti�i dönemlerken; otuz ya��ndan sonra kemik y�k�m�n�n yap�m�n önüne geçti�i görülmektedir. Özellikle kad�nlarda menopozla birlikte kay�p h�zlan�r.

Kemik ve eklem rahats�zl�klar�nda risk faktörleri düzeltilerek hastal��n olu�umu önlenebilir. Kalsiyum ve D vitamini al�m� kemik kütlesinin korunmas� aç�s�ndan büyük önem ta��r. Ayn� zamanda alkali beslenme tedavi yakla��mlar�ndan biridir. Vücut a��rl��n�n büyük bir yükünü kemikler özellikle eklemlerimiz ta��maktad�r. Kilo mutlaka kontrol alt�na al�nmal� ve hastal��n türüne göre uygun besin içerikleri ayarlanmal�d�r. Vücutta eksikli�i olan veya deste�i ile yard�mc� olan nütrisyonel destekler planlanacakt�r.

13. Ketojenik Diyet

Ketojenik diyet vücudun enerji üretmek için kulland�� glikozun kanda bulunmamas� durumunda keton cisimciklerini ve ya� moleküllerini enerji üretmek için kulland�r�lmas� yoluyla uygulan�r. Glikoz vücudumuzun enerji üretmek için kulland�� ilk moleküldür. Dü�ük karbonhidratl� beslenme sonucunda kanda azalan glikoza ba�l� olarak metabolizma yak�t� temin edemez ve keton cisimciklerini kullanmaya ba�lar.

Ketojenik diyet bilimsel temellere dayanarak epilepsi ve baz� kanser türlerinde tedaviyle birlikte yard�mc� yakla��m olarak uygulanmaktad�r. Son y�llarda ketojenik diyetin kilo verme üzerinde olumlu etkilerinin olmas� ve ba�ar� olmas� uygulanmas�n� art�rm��t�r. Mutlaka ketojenik diyet uygulanacak ki�inin doktor kontrolünde olmas� ve beslenme program�n�n diyetisyen taraf�ndan alaca�� protein ve karbonhidrat oranlar�n�n ayarlanmas� gerekmektedir.

14. Menopoz ve Andropozda Beslenme

Menopoz dönemi kad�nlarda genelde 40’l� ya�lar�n sonu ile 50 ya��n ba�lar�nda vücutta baz� hormonlar�n seviyesinin de�i�mesiyle görülen dönemdir. Bu hormonlardan en önemlisi ise östrojen hormonudur. Kad�nl�k hormonu olarak bilinen bu hormonun seviyesinin azalmas�yla kad�nlarda elma tip ( android tip) yani bel bölgesi ya�lanma artar. Vücutta erkeklerde bel bölgesi ya�lanma görülürken menopoz dönemine kadar kad�nlarda armut tipi ( gynoid tip) ya�lanma gözlenmektedir ancak menopoz sonras�nda kad�nlarda bel bölgesi ya�lanmada art�� gözlenir. Beslenme düzeninin ayarlanmas�yla bel bölgesi ya�lar�n yak�m� ve kilo kontrolü sa�lamak mümkündür.

Andropozda da erkeklerde ya��n ilerlemesiyle erkeklik hormonu olan testosteron seviyesinde azalmayla kas kütlesinde azalma, kar�n bölgesinde artan ya�lanma, uyku bozukluklar� ve psikolojik ruh durum de�i�iklikleri gözlenir.

Hem menopoz döneminde hem andropoz döneminde olu�an bu durumlar� do�ru beslenme program�na eklenecek g�da takviyeleriyle hafifletmek bu dönemi daha hafif etkilerle geçirmek mümkündür.

15. Obezite (�i�manl�k) ve Beslenme

Obezite (�i�manl�k) vücutta a��r� ya� depolanmas�d�r. Bu durum kalp damar hastal�klar�na, hipertansiyona, �eker hastal��na, insülin direnci olu�mas�na, metabolik sendroma, uyku bozukluklar�na, horlamaya, kanda ya�lar�n yükselmesine (kolesterol ve trigliserit yüksekli�i), meme kanseri ve kal�n ba��rsak kanseri gibi baz� kanserlere yakalanma riskinin artmas�na yol açabilmektedir. Yanl�� beslenme al��kanl�klar�, hareketsiz ya�am, psikolojik bozukluklar obeziteye neden olur bunun yan�nda obezite metabolik ve hormonal hastal�klar sonucunda da olu�abilmektedir.

Obezite tedavisinde beslenme ve diyet tedavisi esast�r. Hastalar�n diyeti bir ya�am biçimi olarak kabul etmeleri ve davran�� de�i�ikli�i kazanmalar� obezite tedavisinde ba�ar� için en önemli ko�uldur. Bir beslenme program�n�n uygulanabilir olmas�n� hastan�n sadece vücut analizi belirlemez ki�inin ya�am tarz�na uygun olmas�, çal��ma ve sosyal hayat� göz önünde bulundurulmas� gereklidir. Ki�inin ya�am ve beslenme tarz�n� de�i�tirmesine yard�mc� olabilecek nütrisyonel destekler planlanacakt�r.

16. Ofis Çal��anlar�nda Beslenme

Ço�u insan çal��ma hayat�n�n yo�un temposu içinde beslenme düzenini ayarlayamamaktad�r. Uzun süren açl�k durumlar�n�n kontrol alt�na al�nmamas� sonucu hipoglisemi ataklar� ya da halsizlik gibi birçok çal��ma performans�n� olumsuz etkileyecek durumla kar��la�maktad�rlar. Ofis çal��anlar�n�n uzun süre hareketsiz kalmalar� ileriki hayatlar�nda kanser, kalp damar hastal��, �eker hastal��, insülin direnci ve �i�manl�k gibi sa�l�k sorunlar�na neden olur. Do�ru beslenme düzeni, ofiste yap�lmas� gerekenlerin planlanmas� ve vücut direncini güçlendirecek besin takviyeleriyle yard�m sa�lanmaktad�r.

17. Sindirim Sistemi Hastal�klar�nda Beslenme

• Akalazya

• Gastroözofajiyel Reflü

• Gastrit

• Peptik Ülser

• Çölyak Hastal��

• Laktoz �ntolerans�

• Ülseratif Kolitis

• Crohn’s Hastal�� (Rejyonal Enterit)

• �rritabl Barsak Sendromu (Spastik Kolon Hastal��)

Sindirim sistemi; al�nan besinlerin sindirim kanal� boyunca ilerlemesini, sindirim salg�lar� ile büyük moleküllerin daha küçük yap� ta�lar�na parçalanmas�n�, bu yap� ta�lar�n�n, su ve elektrolitlerin emilerek kan dola��m�na geçi�ini sa�layan önemli sistemlerimizden biridir. Sa�l�kl� ya�am�n sürdürülmesinde yeterli ve dengeli beslenme esast�r. Bunun sa�lanmas�nda sa�l�kl� bir sindirim sistemine ihtiyaç oldu�u gibi sa�l�kl� sindirim sistemi içinde beslenme büyük önem ta��maktad�r.

Sindirim sistemi hastal�klar�n�n önlenmesinde veya tedavisinde beslenme büyük önem ta��maktad�r. A��zdan anüse kadar sindirim sisteminde görülebilen pek çok hastal��n türüne, görüldü�ü bölgeye ve bireysel faktörlere ba�l� olarak uygulanacak beslenme tedavisi de de�i�mektedir. Çe�itli sa�l�k sorunlar�nda yetersizli�i olabilecek besinleri yerine koymak için nütrisyonel desteklerin planlamas� yap�lmaktad�r.